Vandaag is het 20 jaar geleden dat het Rivierengebied werd geëvacueerd vanwege kans op dijkdoorbraak. Ten tijde van de evacuatie was ik 15 jaar en woonde met ouders en oma in het dorpje Echteld.

We woonden vlak achter de dijk, dus in de dagen voorafgaand aan de evacuatie volgden we de stand van het water door iedere dag de dijk op te lopen. Iedere dag steeg het water zo ongeveer 10 – 15 cm. Daarnaast luisterden we de hele dag naar Omroep Gelderland. Op 31 januari 1995 werd het Land van Maas en Waal geëvacueerd.

Aan onze kant van de Waal was nog geen sprake van paniek. Op de radio hoorden we een oproep van een vrouw die onder andere haar 2 pony’s in veiligheid moest brengen. Ik hield erg van paarden en vroeg mijn ouders of wij niks voor haar konden betekenen. We moesten echter wel een trailer regelen. Een, door de toen al overbelaste telefoonlijn, bemoeilijkt belrondje naar de lokale boeren liep op niets uit: alle boeren hadden hun trailers zelf nodig omdat zij hun vee al in veiligheid brachten. Wij besloten dat als de boeren al hun vee al wegbrachten, het toch wel wat erger moest zijn dan we dachten. Uiteindelijk moesten we besluiten de vrouw toch niet te helpen.

Ook al was er voor ons nog geen sprake van evacuatie, onze koffers stonden al wel klaar. Oma was erg bezorgd en de maatregelen werden getroffen om haar gerust te stellen. Op de dag van de evacuatie (voor ons 1 februari 1995) werd oma in paniek wakker: “We moeten weg want de dijken houden het niet!” Zo’n vaart zou het vast niet lopen, maar oma’s koffers werden in de auto geladen en mijn moeder en ik brachten haar weg naar het veilige Biddinghuizen wat, ironisch genoeg, 2,4 meter onder de zeespiegel ligt. Echteld ligt op 5,8 meter boven de zeespiegel (Bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier).

Oma werd bij familie gebracht, er werd nog een kopje thee gedronken en wij vertrokken weer naar Echteld. We waren ongeveer een halfuur onderweg toen bij ons de paniek toesloeg. Op de radio hoorden we dat de dijk in Ochten (Ochten en Echteld liggen zo’n 6 km van elkaar) op springen stond en dat iedereen met de grootst mogelijke spoed moest evacueren. Met mobiele telefoons nog volop in ontwikkeling, waren we aangewezen op een vaste telefoon. We stopten bij een telefooncel, maar de lijn was overbelast en we kregen geen contact met het thuisfront. Mijn moeder wilde naar huis, maar ik wilde mensen bellen. Er werd besloten mij achter te laten bij een kazerne, maar daar kregen we geen gehoor. We reden door naar een tankstation en daar lukte het mijn vader te spreken. Hij was bezig geweest zaken te regelen. Hij heeft buren geholpen met spullen naar de zolder sjouwen en hij heeft zelfs ons orgel op de eettafel gezet voor het geval het water zou komen. Achteraf gekkenwerk: het water zou 8 meter hoog gekomen zijn. Mocht zo’n evacuatie ooit nog voorkomen, zou hij hier geen energie meer in steken, besloot hij al snel daarna. Verder liet hij alle dieren die in onze volières zaten vrij. Die zouden geen kans van overleven hebben als de hokken gesloten zouden blijven. Daarna laadde hij alle klaarstaande koffers, kat, hond en hamster in en sloot aan in de enorme stroom auto’s met mensen die probeerden het gebied te ontvluchten. Hij was van mening dat als de dijken daadwerkelijk waren doorgebroken, iedereen in die file zou zijn verdronken. Het verkeer stond muurvast.

Mijn ouders spraken af elkaar te ontmoeten en ik werd achtergelaten bij een dominee in Putten. Daar had ik de tijd om tot rust te komen en contact te leggen met het gezin van mijn toenmalige vriendje en ons evacuatieadres. Er was afgesproken dat zij ook naar Biddinghuizen zouden komen, zodat we uiteindelijk met 8 personen, 3 honden, 1 kat en 1 hamster binnen kwamen vallen bij een echtpaar in een rijtjeshuis.

Vanwege afgesloten wegen konden mijn ouders elkaar niet bij het afgesproken punt treffen en mijn moeder kwam een tijd later terug om mij te halen. We reden naar ons evacuatieadres waar we afwachtten tot mijn vader belde: hij was op zijn werkadres. Wij reden daar meteen heen en gingen toen zelfs nog terug naar ons huis om meer spullen op te halen. In tijden als deze is er veel onzekerheid en onduidelijkheid en we hadden ondertussen al vernomen dat er uiteindelijk toch geen evacuatiebevel was voor Ochten/Echteld. Daarom was het geen probleem het gebied weer in te komen, maar iedereen was toch vertrokken zodat het er spookachtig stil was.

’s Avonds kwamen we bij een overvol evacuatieadres aan wat, gecombineerd met de stress van de hele dag, geen goed deed aan een vermoeide tiener. Ik vond het er vreselijk, ondanks de dankbaarheid dat de familie hun huis voor ons openstelde.

De dagen erna werden gevuld met uitstapjes, boodschappen doen, het nieuws volgen en toch ook nog huiswerk maken. Ik zat op school in een gebied dat niet geëvacueerd hoefde te worden en hield telefonisch contact met een klasgenoot. Op de 3e evacuatiedag vertrok het gezin van mijn toenmalige vriendje: zij konden weer naar huis volgens een medewerker van het gemeentehuis. Sterker nog, er werd hen gemeld dat ze nooit weg hadden gehoeven.

Op zondag 5 februari konden ook wij weer terug naar huis. We waren laat vertrokken en bijna iedereen in de buurt was alweer thuis. We maakten het huis schoon en de volgende dag haalden we oma weer op. We namen nog een bloemetje mee voor de familie in Putten waar ik had mogen blijven en voor de familie in Biddinghuizen die ons opgevangen had. Daarna begon het gewone leven weer, maar uiteraard bleef de evacuatie de gemoederen nog wel even bezighouden.

Mensen waren verontwaardigd: ze hadden ons voor niks laten evacueren. Zie je nou wel dat er niets aan de hand was? Mensen riepen dat ze de volgende keer niet meer zouden gaan, maar wij besloten toch weer te zullen evacueren als dat nodig zou zijn. Je weet tenslotte maar nooit.

Teruglezend in mijn dagboek van die tijd kwam ik erachter dat er erg veel verwarring en onduidelijkheid was. Berichtgeving was dus ook niet altijd even accuraat. Ik denk dat je dat niet kunt tegenhouden in zulke situaties. Het was een behoorlijk groot gebied wat werd geëvacueerd en de natuur is niet altijd goed voorspelbaar. Laten we hopen dat we geen gelegenheid hebben om het later beter te doen.

De vrijgelaten dieren zijn hun eigen weg gegaan, maar jarenlang zat er in de uiterwaarden een bekend koppeltje ganzen. Iedere winter vertrokken zij, maar ieder voorjaar kwamen ze ook weer terug en verbleven aan de rivierkant van de dijk, ongeveer ter hoogte van ons huis.

De plaatjes in dit blog zijn krantenknipsels die ik destijds verzameld heb.